کد مطلب:210864 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:127
امام صادق و درس انفاق و صدقات
وجوه اخراج الاموال و انفاقها
اما الوجوه التی فیها اخراج الاموال فی جمیع وجوه الحلال المنقرض علیهم وجوه النوافل كلها فاربعة و عشرون وجها منها سبعة وجوه علی خاصة نفسه و خمسة وجوه علی من تلزمه نفسه و ثلاثة وجوه مما تلزمه فیها من وجوه الدین و خمسة وجوه مما تلزمه فیها من وجوه الصلات و اربعة لوجه مما تلزمه فیها النفقه من وجوه اصطناع المعروف.
می فرماید طرقی كه انسان بتواند اموال خود را خرج كند و انفاق نماید و صورت شرع داشته باشد به 24 صورت می تواند اموال خود را بذل و انفاق كند هفت طریق مخصوص خودش و پنج طریق مخصوص آنها كه ملازمت به او دارند و سه قسم از راه دین و پنج قسم از طریق جایزه دادن و چهار قسم از راه التزام نفقات و خیرات بدین شرح:
فاما الوجوه التی تلزمه فیها - النفقه علی خاصة نفسه فهی لمطعمه و مشربه و ملبسه و منكحه و مخدمه و عطاؤه فیما یحتاج الیه من الاجراء علی مرمته متاعه او حمله او حفظه و معنی یحتاج الیه من نحو منزلة او آلة من الالات یستعین بها علی حوائجه.
می فرماید آنچه كه انسان برای شخص خودش می تواند انفاق كند و بر او واجب است خرج مال و صرف عمل در آن راه عبارت است از:
1 - خوردن انواع غذاها و وسایل طبخ و تهیه مواد و موجبات آن.
2 - آب آشامیدنی كه آب برای طهارت ظاهر و باطن و استحمام و كلیه موجبات این استفاده.
3 - لباس و آنچه ملازمه دارد با شأن آدمی و انواع و اقسام آن بر حسب تعیین و شخصیت با همه وسایل.
4 - زن گرفتن و توالد و تناسل و كلیه موجبات آن كه بر آدمی واجب است و غریزه فطری است.
5 - خدمتگزاران برای انجام این مراتب از زن و مرد و مزدور و كارگر و غیره كه واجب است انسان برای شخص خویش از این طرق صرف مال و بذل منال و انفاق نماید و در راه ترمیم و تعمیر و تصلیح و حفظ متاع و حمل و نگاهداری از آن انفاق نماید هر چه بتواند
[ صفحه 376]
و معنی احتیاج این است كه چون نفس انسان در زندگی ناگزیر از این پنج اصل است باید در راه آن و آنچه سلاح و آلات و افزار و موجبات و وسایل آن است انفاق كند تا جان و روحش به سلامت رو به تكامل باشد.
و اما وجوه الخمس التی تجب علیه النفقه لمن تلزمه نفسه فعلی ولده و والدیه و امراته و مملوكه لازم له ذلك فی حال العسر و الیسر.
فرمود آن پنج طریقی كه بر انسان واجب است از مال خود در راه آن ها انفاق نماید كسانی هستند كه به خودش بستگی دارد یا از آنها است یا آنها از او هستند.
1 - فرزند كه مولود او است و باید نفقه زندگی او را تا رشد و كمال جسمانی و عقلانی بدهد.
2 - 3 - پدر و مادر كه چون سالخورده و فرتوت شدند در حال ضعف مالی واجب است بر فرزند كه مخارج زندگی آنها را از هر جهت تأمین نماید.
4 - زن كه منكوحه او است باید تمام شئون زندگی او را تأمین كند و مخارج او را بدهد.
5 - مملوك یعنی غلام و كنیز زرخرید یا نوكر و كلفتی كه استخدام كرده باشد یا حیوان و مركبی كه برای سواری خریده باشد یا پرنده و مرغ و گوسفندی و سگی كه در خانه یا بیرون نگاهداری كرده باشد واجب است مخارج او را بدهد تا حینی كه در ملكیت او باقی است - این انفاق واجب در هر حال واجب است خواه به عسرت دست تنگی یا وسعت مال.
فاما وجوه الثلاثة المفروضة من وجوه الدین فالزكاة المفروضة الواجبه فی كل عام و الحجج المفروض و الجهاد فی ابانة و زمانه.
اما آن سه طریقی كه واجب است در راه آن انفاق از نظر دین است كه باید ملیت اسلامی و اجتماع مسلمین نسبت به پیغمبر باقی بماند.
اول - زكوة مال است برای حفظ و تأمین امنیت كشور اسلام به شرحی كه به انصاب مفروضه در كتب فقه مندرج و مضبوط است باید زكوة مال را داد.
دوم - حج واجب است كه باید با مسلمین جهان آشنائی یافت و به هزاران نكات دقیق حیات اجتماعی واقف گردید.
سوم - جهاد در راه خدا با مال است كه در شدت و گرفتاری یا زمان امام به فرمان او از بذل مال در راه خدا برای حفظ ناموس دین واجب است كه انفاق بنماید.
[ صفحه 377]
و اما الوجوه الخمس من وجوه الصلات النوافل فصلة من فوقه و صلة القرابة و صلة المؤمنین و التفضل فی وجوه الصدقه و البر و العتق.
اما آن پنج طریقی كه به نام صلات و جوائز و خیرات و مبرات نامیده شده این صدقات واجب است كه باید پرداخت.
اول - صله مستحبی است ولی در صف واجب و از نفقات لازم است صله و جوائز به طبقه بالاتر از خود مانند اساتید و معلمین و مربیان.
دوم - صله و جایزه خویشان و نزدیكان از اقوام و اقرباء است كه صله رحم گویند.
سوم - صله و جایزه مؤمنین و برادران ایمانی است كه انعام و اطعام و اكرام و غیره.
چهارم - صدقات جاریة برای حفظ جان و مال و نفوس و اولاد و غیره است به فقرا و مساكین و مستحقین كه به 18 نوع صدقه در اسلام می رسد.
پنجم - خیرات و نیكوئی ها و عتق و آزادی بندگان خدا كه از مهام صدقات جاریه بشری است.
و اما الوجوه الاربع فقضاء الدین و العاریة و القرض و اقراء الضیف واجبات فی السنه.
اما آن چهار طریقی كه برای انفاق است.
اول - دادن قروض خواه از خود یا نزدیكان و اقرباء یا دوستان و مؤمنین و برادران ایمانی است.
دوم - قرض دادن و عاریه دادن از مال و یا اموال یا اثاثیه به هر مقدار بتواند.
سوم - قرض الحسنه است كه مالی برای حفظ آبروی برادر ایمانی خود بدهد بدون منت و منفعت.
چهارم - مهمانی كردن است به خویشان و دوستان و اقوام و اقرباء و برادران ایمانی و همسایگان و ملازمین و غیره كه در سال یك بار واجب است از همه نزدیكان منزل و محل كار و كسب و غیره به قدر استطاعت مهمانی و پذیرائی كند و بهترین وقت آن ماه رمضان است.
اما الوجوه التی فیها اخراج الاموال فی جمیع وجوه الحلال المنقرض علیهم وجوه النوافل كلها فاربعة و عشرون وجها منها سبعة وجوه علی خاصة نفسه و خمسة وجوه علی من تلزمه نفسه و ثلاثة وجوه مما تلزمه فیها من وجوه الدین و خمسة وجوه مما تلزمه فیها من وجوه الصلات و اربعة لوجه مما تلزمه فیها النفقه من وجوه اصطناع المعروف.
می فرماید طرقی كه انسان بتواند اموال خود را خرج كند و انفاق نماید و صورت شرع داشته باشد به 24 صورت می تواند اموال خود را بذل و انفاق كند هفت طریق مخصوص خودش و پنج طریق مخصوص آنها كه ملازمت به او دارند و سه قسم از راه دین و پنج قسم از طریق جایزه دادن و چهار قسم از راه التزام نفقات و خیرات بدین شرح:
فاما الوجوه التی تلزمه فیها - النفقه علی خاصة نفسه فهی لمطعمه و مشربه و ملبسه و منكحه و مخدمه و عطاؤه فیما یحتاج الیه من الاجراء علی مرمته متاعه او حمله او حفظه و معنی یحتاج الیه من نحو منزلة او آلة من الالات یستعین بها علی حوائجه.
می فرماید آنچه كه انسان برای شخص خودش می تواند انفاق كند و بر او واجب است خرج مال و صرف عمل در آن راه عبارت است از:
1 - خوردن انواع غذاها و وسایل طبخ و تهیه مواد و موجبات آن.
2 - آب آشامیدنی كه آب برای طهارت ظاهر و باطن و استحمام و كلیه موجبات این استفاده.
3 - لباس و آنچه ملازمه دارد با شأن آدمی و انواع و اقسام آن بر حسب تعیین و شخصیت با همه وسایل.
4 - زن گرفتن و توالد و تناسل و كلیه موجبات آن كه بر آدمی واجب است و غریزه فطری است.
5 - خدمتگزاران برای انجام این مراتب از زن و مرد و مزدور و كارگر و غیره كه واجب است انسان برای شخص خویش از این طرق صرف مال و بذل منال و انفاق نماید و در راه ترمیم و تعمیر و تصلیح و حفظ متاع و حمل و نگاهداری از آن انفاق نماید هر چه بتواند
[ صفحه 376]
و معنی احتیاج این است كه چون نفس انسان در زندگی ناگزیر از این پنج اصل است باید در راه آن و آنچه سلاح و آلات و افزار و موجبات و وسایل آن است انفاق كند تا جان و روحش به سلامت رو به تكامل باشد.
و اما وجوه الخمس التی تجب علیه النفقه لمن تلزمه نفسه فعلی ولده و والدیه و امراته و مملوكه لازم له ذلك فی حال العسر و الیسر.
فرمود آن پنج طریقی كه بر انسان واجب است از مال خود در راه آن ها انفاق نماید كسانی هستند كه به خودش بستگی دارد یا از آنها است یا آنها از او هستند.
1 - فرزند كه مولود او است و باید نفقه زندگی او را تا رشد و كمال جسمانی و عقلانی بدهد.
2 - 3 - پدر و مادر كه چون سالخورده و فرتوت شدند در حال ضعف مالی واجب است بر فرزند كه مخارج زندگی آنها را از هر جهت تأمین نماید.
4 - زن كه منكوحه او است باید تمام شئون زندگی او را تأمین كند و مخارج او را بدهد.
5 - مملوك یعنی غلام و كنیز زرخرید یا نوكر و كلفتی كه استخدام كرده باشد یا حیوان و مركبی كه برای سواری خریده باشد یا پرنده و مرغ و گوسفندی و سگی كه در خانه یا بیرون نگاهداری كرده باشد واجب است مخارج او را بدهد تا حینی كه در ملكیت او باقی است - این انفاق واجب در هر حال واجب است خواه به عسرت دست تنگی یا وسعت مال.
فاما وجوه الثلاثة المفروضة من وجوه الدین فالزكاة المفروضة الواجبه فی كل عام و الحجج المفروض و الجهاد فی ابانة و زمانه.
اما آن سه طریقی كه واجب است در راه آن انفاق از نظر دین است كه باید ملیت اسلامی و اجتماع مسلمین نسبت به پیغمبر باقی بماند.
اول - زكوة مال است برای حفظ و تأمین امنیت كشور اسلام به شرحی كه به انصاب مفروضه در كتب فقه مندرج و مضبوط است باید زكوة مال را داد.
دوم - حج واجب است كه باید با مسلمین جهان آشنائی یافت و به هزاران نكات دقیق حیات اجتماعی واقف گردید.
سوم - جهاد در راه خدا با مال است كه در شدت و گرفتاری یا زمان امام به فرمان او از بذل مال در راه خدا برای حفظ ناموس دین واجب است كه انفاق بنماید.
[ صفحه 377]
و اما الوجوه الخمس من وجوه الصلات النوافل فصلة من فوقه و صلة القرابة و صلة المؤمنین و التفضل فی وجوه الصدقه و البر و العتق.
اما آن پنج طریقی كه به نام صلات و جوائز و خیرات و مبرات نامیده شده این صدقات واجب است كه باید پرداخت.
اول - صله مستحبی است ولی در صف واجب و از نفقات لازم است صله و جوائز به طبقه بالاتر از خود مانند اساتید و معلمین و مربیان.
دوم - صله و جایزه خویشان و نزدیكان از اقوام و اقرباء است كه صله رحم گویند.
سوم - صله و جایزه مؤمنین و برادران ایمانی است كه انعام و اطعام و اكرام و غیره.
چهارم - صدقات جاریة برای حفظ جان و مال و نفوس و اولاد و غیره است به فقرا و مساكین و مستحقین كه به 18 نوع صدقه در اسلام می رسد.
پنجم - خیرات و نیكوئی ها و عتق و آزادی بندگان خدا كه از مهام صدقات جاریه بشری است.
و اما الوجوه الاربع فقضاء الدین و العاریة و القرض و اقراء الضیف واجبات فی السنه.
اما آن چهار طریقی كه برای انفاق است.
اول - دادن قروض خواه از خود یا نزدیكان و اقرباء یا دوستان و مؤمنین و برادران ایمانی است.
دوم - قرض دادن و عاریه دادن از مال و یا اموال یا اثاثیه به هر مقدار بتواند.
سوم - قرض الحسنه است كه مالی برای حفظ آبروی برادر ایمانی خود بدهد بدون منت و منفعت.
چهارم - مهمانی كردن است به خویشان و دوستان و اقوام و اقرباء و برادران ایمانی و همسایگان و ملازمین و غیره كه در سال یك بار واجب است از همه نزدیكان منزل و محل كار و كسب و غیره به قدر استطاعت مهمانی و پذیرائی كند و بهترین وقت آن ماه رمضان است.